Ο Γόρδιος Δεσμός του χρέους

Μια κι έξω σπάνε -μόνο- τα δεσμά των δανειστών

του Νίκου Ιγγλέση
            Η  μνημονιακή συγκυβέρνηση Σαμαρά – Βενιζέλου «διαπραγματεύεται» με τα αφεντικά της Ε.Ε. προκειμένου να εξασφαλίσει ένα προσωρινό σωσίβιο, μέχρι τις επόμενες εκλογές, που ακούει στο όνομα «πιστοληπτική γραμμή στήριξης αυξημένης εποπτείας».
   Θέλουν αμφότεροι να κοροϊδέψουν, για μια ακόμα φορά, τον ελληνικό λαό ισχυριζόμενοι ότι βγαίνουμε οριστικά από τα Μνημόνια. Το πρόβλημά τους είναι ότι στο τέλος του 2014, τελειώνουν τα χρήματα από την Ε.Ε. και της δεύτερης Δανειακής Σύμβασης (συνολικά η χώρα, από το 2010, δανείστηκε 221 δις.) και από τον επόμενο χρόνο η Ελλάδα πρέπει να βγαίνει στις αγορές για να καλύπτει το δημοσιονομικό και χρηματοδοτικό κενό, δηλαδή την πληρωμή  των τοκοχρεολυσίων, για τα δάνεια που έχει πάρει μέχρι σήμερα.
            Επειδή με την ανακοίνωση και μόνο της πρόθεσης εξόδου στις αγορές, η συγκυβέρνηση έσπασε τα μούτρα της με την κατακόρυφη άνοδο των spreads, θέλει την εγγύηση της Ε.Ε. και του Δ.Ν.Τ. ότι, αν τα λεφτά που χρειάζονται δεν προσφερθούν ή προσφερθούν με υψηλά επιτόκια τότε, θα ξαναδανειστεί από το μηχανισμό στήριξης ESM(πρόγραμμα ECCL) με όρους – μεταρρυθμίσεις τους λένε – ανάλογους αυτών του Μνημονίου.
            Είναι απίστευτο και όμως αληθινό: τα ίδια πολιτικά κόμματα και οι ίδιοι πολιτικοί που, οκτώ χρόνια μετά την εισαγωγή του ευρώ, χρεοκόπησαν την Ελλάδα δανειζόμενοι από τις αγορές, τώρα να θέλουν να τη σώσουν, να την κάνουν κανονική – φυσιολογική  χώρα  λένε, δανειζόμενοι πάλι από τις αγορές.   
            Το Δημόσιο Χρέος της Ελλάδας (χρέος Κεντρικής Διοίκησης) ανέρχεται στα 322,4 δις. ευρώ (1-7-14) ή στο 180% του ΑΕΠ, το οποίο από 231 δις. το 2009 συρρικνώθηκε στα 179 δις. στο τέλος  Ιουνίου 2014.  Το ΑΕΠ δηλαδή τα τεσσεράμισι χρόνια εφαρμογής των μνημονιακών πολιτικών  μειώθηκε κατά 22,5%.

            Η βιωσιμότητα του χρέους
            Το τεράστιο αυτό χρέος δε μπορεί να αποπληρωθεί. Να αποπληρωθεί και όχι να γίνει βιώσιμο. Όταν οι δανειστές – δυνάστες της Ελλάδας και οι εγχώριοι μνημονιακοί ολετήρες  μιλούν για βιωσιμότητα του χρέους εννοούν να μπορεί η χώρα να το εξυπηρετεί, δηλαδή να μπορεί να πληρώνει, κάθε χρόνο, τόκους και χρεολύσια επανα-δανειζόμενη από τις αγορές (ανακύκλωση χρέους). Οι κάθε είδους πιστωτές δε θέλουν ούτε τη μείωση του χρέους ούτε, πολύ περισσότερο, την αποπληρωμή του, δε θέλουν να πάρουν πίσω τα λεφτά τους, όπως υποστηρίζουν κάποιοι αφελείς, εκείνο που θέλουν είναι η Ελλάδα να είναι φορτωμένη μ’ ένα δυσθεώρητο χρέος για να πληρώνει κάθε χρόνο τα τοκοχρεολύσιά του. Το Δ΄ Ράιχ, το ΔΝΤ, οι τράπεζες και κάθε είδους funds, ελπίζουν,  με τον τρόπο αυτό, να απομυζούν, εσαεί, κάθε οικονομική ικμάδα  της χώρας και κυρίως να την ελέγχουν γεωπολιτικά.
            Χαρακτηριστικό είναι ότι μεταξύ 2001 και 2014 το χρέος αυξήθηκε κατά 107% (από 155,8 σε 322,4 δις.), ενώ το ΑΕΠ μόνο κατά 37% (από 131 σε 179,2 δις.)
            Η μπίζνα του αέναου χρέους είναι μια πολύ κερδοφόρα  μπίζνα του διεθνούς χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου, που αναζητεί χώρο να «παρκάρει» εκατοντάδες τρισεκατομμύρια που θέλουν εναγωνίως να τοποθετηθούν κάπου. Ας αναρωτηθούμε γιατί οι περίφημες αγορές έχουν ένα πακτωλό χρημάτων που πρέπει σε κάποιους να τα δανείσουν και τα κράτη ένα βουνό χρέους και πρέπει από κάπου να δανειστούν;
            Βιωσιμότητα του χρέους σημαίνει βιωσιμότητα της δουλείας του λαού και βιωσιμότητα της ελληνικής αποικίας. Από την αρχαιότητα ο Μένανδρος είχε πει: «Τα δάνεια δούλους τους ελεύθερους ποιεί…»

            Δύο εγκλήματα
            Το 2001, από το συνολικό Δημόσιο Χρέος,  περίπου το 75% ήταν σε δραχμές – το εθνικό νόμισμα τότε της χώρας – και το υπόλοιπο 25% σε συνάλλαγμα. Μέσα σε μια νύχτα το σύνολο του χρέους από δραχμές μετατράπηκε σε ευρώ. Το ευρώ, από 1-1-2002, έγινε το νέο νόμισμα της Ελλάδας, αλλά όχι το νέο εθνικό  νόμισμά της, αφού η χώρα δε μπορεί να εκδίδει ευρώ όπως έκανε με τις δραχμές. Το κυριαρχικό δικαίωμα της έκδοσης χαρτονομίσματος από τις ελληνικές αρχές πέρασε στην ΕΚΤ.  Έτσι 36  τρισεκ. δρχ.  του 2001 έγιναν 105 δις. ευρώ το 2002, το εσωτερικό χρέος έγινε χρέος σε συνάλλαγμα και το σύνολο του Δημόσιου Χρέους έπαψε να ελέγχεται από μια εθνική εκδοτική αρχή.
Τι θα μπορούσε όμως να γίνει αφού από το 2002 έπαψαν να υπάρχουν  δραχμές; Στις συμφωνίες μετάβασης θα έπρεπε να προβλεφθεί  ότι για το τμήμα του χρέους που μέχρι και το 2001 ήταν σε εθνικό νόμισμα, ή έστω για ένα μεγάλο ποσοστό αυτού, τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης θα μπορούσαν να εκδώσουν ευρώ, είτε τα ίδια είτε μέσω της Ε.Κ.Τ. Η εκτύπωση των ευρώ θα γινόταν σύμφωνα με το ρυθμό ωρίμανσης (ημερομηνία λήξης) των ομολόγων κάθε χώρας συν τους δεδουλευμένους τόκους.
            Οι συνέπειες μιας τέτοιας επιλογής, που φαντάζει αδιανόητη στην επικρατούσα οικονομική σκέψη, θα ήταν η σημαντική μείωση του Δημόσιου Χρέους, από χρόνο σε χρόνο, ενώ η περιορισμένη έκδοση νέων κρατικών ομολόγων θα οδηγούσε τους επενδυτές σε αναζήτηση άλλων επιλογών,  όπως οι μετοχές και η αγορά εταιρικών ομολόγων, προσφέροντας έτσι στις επιχειρήσεις άφθονη ρευστότητα για παραγωγικές επενδύσεις. Παράλληλα θα απαιτείτο μια πολιτική περιορισμού της ρευστότητας από το τραπεζικό σύστημα. Οι πληθωριστικές συνέπειες θα ήταν πολύ περιορισμένες γιατί τα κεφάλαια δε θα κατευθύνονταν στην κατανάλωση αλλά σε επενδύσεις  άλλης κατηγορίας. Αυτό έχει αποδειχθεί από την ποσοτική χαλάρωση (QE) της αμερικανικής Fed, που έχει διαθέσει περίπου  4 τρις. δολάρια  τα τελευταία πέντε χρόνια, της ιαπωνικής BoJ, που διέθεσε 800 δις. δολάρια τους τελευταίους μήνες  και το Πρόγραμμα Αγοράς Τίτλων (SMP)  της ΕΚΤ η οποία μεταξύ Μαϊου 2010 και Σεπτεμβρίου 2012 αγόρασε κρατικά ομόλογα της Ιταλίας, Ισπανίας, Ελλάδας, Πορτογαλίας και Ιρλανδίας ύψους 219,5 δις. ευρώ (από αυτά 57 δις. ήταν ελληνικά ομόλογα).
            Βεβαίως δεν έγινε μια τέτοια επιλογή αφού το διεθνές χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο δε θέλει τη μείωση του κρατικού χρέους, που όπως προείπαμε είναι μια πολύ κερδοφόρος μπίζνα. Όσοι υπέγραψαν τη μετατροπή του χρέους από δραχμές σε ευρώ διέπραξαν το πρώτο οικονομικό έγκλημα που ο ελληνικός λαός πληρώνει μέχρι σήμερα. 
            Τον Απρίλιο του 2010 το μεγαλύτερο μέρος του χρέους (85%) ήταν σε κρατικά ομόλογα, που υπαγόντουσαν στο ελληνικό δίκαιο και είχαν μόνη εγγύηση τη φερεγγυότητα του Ελληνικού Δημοσίου. Με την πρώτη Δανειακή Σύμβαση και αργότερα με την δεύτερη Δανειακή Σύμβαση η χώρα άρχισε να δανείζεται από τα κράτη της Ευρωζώνης, στη συνέχεια, μέσω του EFSFκαι από το ΔΝΤ προκειμένου να πληρώνει τους ιδιώτες κατόχους των ομολόγων της. Έτσι σταδιακά το χρέος προς ιδιώτες (τράπεζες, fundsκλπ.) άρχισε να μετατρέπεται σε διακρατικό, ενυπόθηκο και υπό αγγλικό δίκαιο προκειμένου να διασωθούν οι ευρωπαϊκές τράπεζες που ήταν φορτωμένες με ελληνικά ομόλογα και να εξασφαλιστεί η σταθερότητα του ευρώ. Σήμερα περισσότερο από τα 2/3 του συνολικού χρέους προέρχεται από τις δύο Δανειακές Συμβάσεις. Αυτό ήταν το δεύτερο οικονομικό έγκλημα.
            Παραφράζοντας μια δήλωση του HenryFordαπό η δεκαετία του ’30 μπορούμε να πούμε ότι αν οι Έλληνες κατανοούσαν, για μια στιγμή, τι έχει γίνει με το χρέος θα ξέσπαγε επανάσταση το άλλο πρωί.
            Τι να κάνουμε
            Η απελευθέρωση της Ελλάδας και η αποκατάσταση της εθνικής κυριαρχίας της περνούν μέσα από τη λύση του Γόρδιου Δεσμού του χρέους και η λύση αυτή δε μπορεί να είναι διαφορετική απ’ αυτή που έδωσε ο Μ. Αλέξανδρος με το σπαθί του στο Γόρδιο της Φρυγίας το 334 π.Χ.
            Μια  νέα Ελληνική κυβέρνηση, σε αντίθεση με τις ξενόδουλες – δωσιλογικές κυβερνήσεις των τελευταίων χρόνων, θα πρέπει μ’ ένα καλά μελετημένο, σ’ όλες τις λεπτομέρειές του, σχέδιο, να προχωρήσει στις κάτωθι ενέργειες:
Η Νέα Δραχμή
            Πρώτον: Να βγάλει τη χώρα από τη μέγκενη του ευρω-μάρκου και να θέσει σε κυκλοφορία το δικό της νόμισμα, τη Νέα Δραχμή. Η εισαγωγή του εθνικού νομίσματος μπορεί και πρέπει να γίνει με ισοτιμία ένα προς ένα, δηλαδή μια Νέα Δραχμή προς ένα ευρώ. Μισθοί, συντάξεις, δάνεια, καταθέσεις και οι τιμές των προϊόντων θα μετατραπούν σε δραχμές  με ισοτιμία ένα προς ένα (π.χ μισθός 800 ευρώ θα γίνει 800 δραχμών, δάνειο 100.000 ευρώ θα γίνει 100.000 δρχ. κλπ.) Έτσι δε θα υπάρξουν πληθωριστικές πιέσεις από την εισαγωγή του εθνικού νομίσματος. Η ισοτιμία αυτή θα διατηρηθεί σταθερή, με απόφαση της κυβέρνησης, όχι μόνο κατά τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου σταθεροποίησης της οικονομίας (3-5 χρόνια) αλλά και πέρα αυτής. Η Νέα Δραχμή δε χρειάζεται να υποτιμηθεί γιατί το Ισοζύγιο Εξωτερικών Συναλλαγών έχει σχεδόν ισοσκελιστεί. Η εσωτερική υποτίμηση, που εφαρμόζεται τα τελευταία τεσσεράμισι χρόνια, μέσω της μείωσης μισθών, συντάξεων και εισοδημάτων, περιόρισε την κατανάλωση και τις εισαγωγές. Το έλλειμμα στο ισοζύγιο από 18,1 δις. το 2009 περιορίστηκε σε μόλις 412  εκατ. το 2013. Όταν δεν υπάρχει άξιο λόγου έλλειμμα στο ισοζύγιο  δεν απαιτείται και υποτίμηση του εθνικού νομίσματος. Η εισαγωγή της δραχμής θα πρέπει να συνοδεύεται και από ορισμένα μέτρα όπως:

α.         Η εθνικοποίηση της Τράπεζας της Ελλάδος στην οποία θα δοθεί και πάλι το εκδοτικό προνόμιο.

β.         Η τοποθέτηση κυβερνητικών επιτρόπων, με τα αντίστοιχα κλιμάκιά τους, σ όλες τις εγχώριες τράπεζες για να ελέγχεται η τήρηση της νομισματικής πολιτικής.

γ.         Η απαγόρευση της ελεύθερης διακίνησης των κεφαλαίων

δ.         Η απαγόρευση εξαγωγής δραχμών στο εξωτερικό για να μη γίνει το εθνικό νόμισμα αντικείμενο υποτιμητικής κερδοσκοπίας.

ε.         Όλες οι συναλλαγές στο εσωτερικό της χώρας θα γίνονται μόνο σε δραχμές.

Η εισαγωγή του εθνικού νομίσματος θα δώσει τη δυνατότητα χρηματοδότησης ενός μεγάλου προγράμματος δημόσιων και ιδιωτικών παραγωγικών επενδύσεων.
Η έξοδος από το ευρώ και η εισαγωγή της Νέας Δραχμής πρέπει να είναι εθνική επιλογή και να γίνει πριν από την όποια απόπειρα ρύθμισης του Δημόσιου Χρέους,  για να στερηθούν οι δανειστές οποιασδήποτε δυνατότητας εκβιασμού της χώρας με στέρηση της ρευστότητας προς το τραπεζικό σύστημα (μέσω του μηχανισμού ELAτης ΕΚΤ),  με δραματικές συνέπειες για την οικονομία, όπως έγινε στην Κύπρο το Μάρτιο του 2013.
Το Χρέος
            Δεύτερον: Να καταγγείλει μονομερώς τις Δανειακές Συμβάσεις, να σταματήσει την πληρωμή των τοκοχρεολυσίων και να ζητήσει συνολική επαναδιαπραγμάτευση με όλους τους πιστωτές.  Μετά την καταγγελία των Δανειακών Συμβάσεων οι διαπραγματεύσεις της νέας Ελληνικής κυβέρνησης με τους κάθε είδους δανειστές πρέπει να βασίζονται σε πέντε άξονες:

1.    Επιτροπή της Βουλής, πλαισιωμένη από κατάλληλους επιστήμονες (νομικούς, οικονομολόγους κ.α.) θα κάνει λογιστικό έλεγχο του χρέους και θα κρίνει ποιο τμήμα του είναι επαχθές – επονείδιστο  και άρα πρέπει να διαγραφεί και ποιό όχι. Την απόφαση της επιτροπής θα ψηφίσει η ολομέλεια του εθνικού Κοινοβουλίου.

2.    Η πρώτη Δανειακή Σύμβαση, του 2010, είναι άκυρη, γιατί ως Διεθνής Συνθήκη με άλλες χώρες (της Ευρωζώνης) θα έπρεπε να ψηφιστεί από τη Βουλή των Ελλήνων, πράγμα που δεν έγινε, υπογράφτηκε μόνο από την τότε κυβέρνηση και το διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος. Η δεύτερη Δανειακή Σύμβαση επίσης δεν έχει ψηφιστεί από τη Βουλή, έχει εγκριθεί μόνο ως σχέδιο σύμβασης. Κατά συνέπεια οι δανειστές αν θελήσουν να προσφύγουν στα διεθνή δικαστήρια, δεν έχουν έγκυρες συμβάσεις για να στηριχθούν.

3.    Το τμήμα το χρέους που αναγνωρίζει η Ελλάδα θα αποπληρωθεί όταν η Γερμανία καταβάλει στη χώρα μας το κατοχικό δάνειο και τις πολεμικές επανορθώσεις ή να συμψηφιστεί το ποσό που μας οφείλουν οι Γερμανοί με τα δάνεια που μας χορήγησαν τα τελευταία χρόνια με τις Δανειακές Συμβάσεις.

4.    Το όποιο τμήμα του χρέους αναγνωριστεί θα αποπληρώνεται με ένα ποσοστό (π.χ. 5 ή 10%) της ετήσιας αύξησης του ΑΕΠ (ρήτρα ανάπτυξης) ή ακόμη καλύτερα με ένα ποσοστό επί της αύξησης των εξαγωγών (ρήτρα εξαγωγών).

5.    Το σύνολο του χρέους που θα αναγνωρίσει η ελληνική πλευρά θα μετατραπεί σε δραχμές και θα αποπληρωθεί σε δραχμές. Το σημερινό χρέος είναι στο σύνολό του σχεδόν σε ευρώ, δηλαδή στο σημερινό «εθνικό» νόμισμα της Ελλάδας. Όταν η χώρα περάσει στη δραχμή, τότε το χρέος της πρέπει να μετατραπεί στο νέο εθνικό νόμισμά της (τη Νέα Δραχμή) όπως ακριβώς έγινε το 2001 που το τότε χρέος σε δραχμές μετατράπηκε σε ευρώ. Σε μια τέτοια περίπτωση και εφ’ όσον η δραχμή δε θα είναι ελεύθερα διαπραγματεύσιμη στο εξωτερικό, δε θα αποτελεί συνάλλαγμα, η μόνη λύση που θα έχουν οι πιστωτές θα είναι να επανεισάγουν τις δραχμές στην Ελλάδα. Ένας νόμος που θα ψηφιστεί στη συνέχεια θα προβλέπει ότι η εισαγωγή δραχμών θα επιτρέπεται μόνο για την πραγματοποίηση παραγωγικών επενδύσεων και όχι για την αγορά περιουσιακών στοιχείων.

Όλα αυτά οφείλουν να κάνουν οι Έλληνες όχι απλά για να αντιμετωπίσουν την ανθρωπιστική κρίση και να βελτιώσουν το βιοτικό τους επίπεδο αλλά για να επιβιώσουν  ως έθνος. Η Ελλάδα έχει μπει σε περίοδο βαθιάς παρακμής, οι οικονομικές συνθήκες  που της έχουν επιβληθεί οδηγούν σε αποσάθρωση του παραγωγικού δυναμικού της χώρας, ο πληθυσμός της μειώνεται και η μορφωμένη νεολαία της μεταναστεύει. Οι Δανειακές Συμβάσεις και τα Μνημόνια δεν είναι ένα οικονομικό σχέδιο που απέτυχε αλλά ένα πολεμικό εργαλείο για την κατάκτηση της χώρας και μετατροπή της σε οικονομικό χώρο, σε μια σύγχρονη αποικία που θα ελέγχεται από τα δεσμά του χρέους.

 

Κλείνοντας θα ήθελα να θυμίσω μια φράση του Γιόζεφ Άκερμαν, Διευθύνοντος Συμβούλου επί μία δεκαετία της DeutscheBank, από πρόσφατη συνέντευξή του σε ελληνική εφημερίδα: «Για κάθε απερίσκεπτο δανειολήπτη υπάρχει ένας ηλίθιος ή άπληστος δανειστής». Ήρθε η ώρα ο ηλίθιος ή άπληστος δανειστής να πληρώσει το τίμημα που του αναλογεί.

Τα βασικά σημεία αυτής της εισήγησης παρουσιάστηκαν σε Ημερίδα με θέμα «Το Δημόσιο Χρέος και η επιβίωση της Ελλάδας» που οργάνωσε το Ίδρυμα Δημητρίου και Μαρίας Δελιβάνη στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας στις 12-11-14, συμμετείχαν  Έλληνες και Γάλλοι καθηγητές οικονομικών επιστημών από πανεπιστήμια της Ελλάδας, Γαλλίας και Αγγλίας.